კეფალი

კეფალი, თევზი კეფალისებრთა ოჯახიდან (Mugilidae Bonaparte, 1831). სა­ქარ­თვე­ლო­ში გავრცელებულია 2 გვარი: კეფალები i (Mugil Linnaeus, 1758) და კეფალები – ლიზა (Liza aurata, Risso, 1810; Liza saliens, Risso, 1810; Liza haematocheilus, Temminck et Schlegel, 1845).

პირველ გვარს მიეკუთვნება – Mugil cephalus Linnaeus (1829). მისი მაქსიმალური სიგრ­ძე 75 სმ, მასა 5–6 კგ, გვხვდე­ბა 12 კგ-იანებიც. ­ზღვის ქარავნული თევზია. შავ ზღვაში მრავლდება მაისიდან სექ­ტემბრამდე. ქვირითი პელაგიურია, ნაყოფიერება – 2–8 მლნ-მდე ქვირითი. ეს სახეობა ყველა კ-ზე სწრაფად იზრდება; ცოცხლობს 16 წლამდე. ხშირად შედის მტკნარ წყლებში, ოკეანეებსა და ­ზღვის სანაპირო ტბებში, ტბორებში, ყურეებში.

მეორე გვარის კ-ებს – ლიზა – მიეკუთვნება L. aurata, L. saliens და L. haematocheilus, რ-თა სიგრ­ძე 35–55 სმ აღწევს. კარგად იტანენ როგორც ­ზღვის, ასევე მტკნარ ­წყალს. სქესობრივად მწიფდებიან 3–5 წლის ასაკიდან. ნაყოფიერება 0,5–2,1 მლნ. ქვირითია. ქვირითი პელაგიურია, ტოფობა მიმდინარეობს მრავალგზის. კეფალის ლიფსიტები იკვებებიან დეტრიტით და პლანქტონით, მოზარდები – მოლუსკებით, კიბოსნაირებით, ჭიებით და ქვებზე წარ­მო­ქმნილი ორგანული ნივთიერებებით.

კ. შავი ­ზღვის სა­ქარ­თვე­ლოს სა­ნაპიროებთან ­გავრცელებულია ყველგან. შედის მდინარეების შესართავებსა და ტბებში. ფართოდ არის გავრცელებული ატლანტის ოკეანეში, ამერიკის, კა­ნადის, იაპონიის, ავსტრალიის, აფრიკის სანაპიროებთან, აგ­რე­თვე ინდოეთის ოკეანეში, წითელ, ხმელთაშუა, შავ და აზოვის ზღვებში. ინტროდუცირებულია კასპიის ზღვა­ში. Liza saliens-ი აკლიმატიზებულია ირანში, Liza haematocheilu-ი (XX ს.) – აზოვის ზღვაში, საიდა­ნაც გავრცელდა შავ ზღვაში. ძვირფასი სარეწაო თევზია. ბუნების დაცვის საერთაშ. კავშირის (IUCN) მონაცემით საჭიროებს ზრუნვას (LC).

ლიტ.: ნ ი ნ უ ა  ნ., ჯ ა ფ ო ­შ ვ ი ­ლ ი  ბ., ბ ო ჭ ო რ ი ­შ ვ ი ­ლ ი  ვ., სა­ქარ­თვე­ლოს თევზები, თბ., 2013; Б о г у н ц к а я  Н., Н а с е к а  А., Каталог бесчелюстных и рыб, М., 2004; С в е т о в и д о в  А., Рыбы Черного моря, М., 1964 .

ნ. ნინუა