იუსტინიანე II

იუსტინიანე II რინოტმეტი (669, კონსტანტინოპოლი, – 11. XII. 711, სინოპი, ­ბიზანტიის იმპერია), ბიზანტიის იმპერატორი 685–695 და 705–711. პროვინციების მიწათმფლობელ არისტოკრატიაზე დაყრდნობით ცდი­ლობდა ხე­ლი­სუფ­ლე­ბის გაძლი­ერებას, ებრძოდა ქალაქების სე­პარატისტულ ტენდენციებს. 687–689 ­ილაშქრა თრაკიასა და მა­კე­დონიაში, რათა იქ მცხოვრები სლავები ბიზანტიისათვის დაემორჩილებინა. სლავების ნაწილი მცი­რე აზიაში გადაასახლა. 692 არაბებთან ბრძოლაში დამარცხდა.

შეთქმულების შედეგად, რ-საც მეთაურობდა მხედართ­მთავარი ლე­ონტი, ი. II 695 ტახტიდან გადააყენეს. მას ცხვი­რი მოკვეთეს (აქედან მომდინარეობს მისი ზეწოდება – რინოტმეტი, რ-იც ბერძნულად ცხვირმოჭრილს ნიშნავს) და ხერსონესში გადაასა­ხლეს. ი. II გადასახლებიდან გამოიქცა. მასთან ერთად იყო ქართლის ერისმთავარი ბაგრატიონთა სახლიდან ვარაზ-ბაკური (ძმასთან ერთად). მათი და ბულგართა ხანის, ტერველის დახმარებით 705 ი. II-მ ტახტი დაიბრუნა. გაწეული დახმა­რებისათვის მან ვარაზ-ბაკური ოფსიკიონის თემის სტრატეგოსად დანიშნა და პროტოპატრიკიოსის მაღალი საკარისკაცო ტიტული უბოძა. ამის შემდეგ, როგორც ჩანს, ვარაზ-ბაკური დროებით სა­ქარ­თვე­ლო­ში ჩა­მო­ვიდა. მისი ბრძა­ნებით შესრულებულ აბასთუმნის ჯვრის კვარცხლბეკის ამოკვეთილ წარწერაში აღნიშნულია: „აქ შეწევ­ნითა ქრისტესითა, ივსტინიანე მეფისა [ზე, მე] [... ვიქმენ ღმრთისაგან განდიდებული ნათესავთა ყო­ველ­თა ჩემთა] ..."

ი. II სასტიკად გაუსწორდა თავის მოწინააღმდეგეებს, ხოლო მათგან დევნილები კი გაათავისუფლა. იმ დროისათვის უკვე ცნობილი სამხ. მოღვაწე ვარდანი ხერსონესში გადაასახლა. 711 ვარდანმა ი. II ტახტიდან ჩამოაგდო და თავი იმპერატორად გამოაცხადა. მისი ბრძა­ნებით ი. II-ს თავი მოჰკვეთეს, მისი ერთგული ვარაზ-ბაკურიც სიკვდილით დასაჯეს.

ლიტ.: ა ს ა თ ი ა ნ ი  ვ., ბიზანტი­ური ცივილიზაცია, თბ., 2006; გ ო ი ლ ა ძ ე  ვ., ბიზანტიის აღმოსავლური პოლიტიკის ასახვა ქართულ ეპიგრაფიკაში, თბ., ­2008.

ვ. გოილაძე