თავაქარაშვილი (თავაქალაშვილი) მამუკა

თავაქარაშვილი (თ ა ­ვ ა ქ ა ­ლ ა ­შ ვ ი ­ლ ი) მამუკა, XVII ს. პოეტი, კალიგრაფი, მხატვარი-მინიატიურისტი. მდივნად იყო იმერეთის მეფის კარზე. 1634 ­ტყვედ მოხვდა სამეგრელოში, სადაც ლევან II დადიანის კარზე ეწეოდა ლიტ. და კალიგრაფიულ საქმიანობას. 1647 გადაწერა "შაჰნამეს" გაგრძელების ე. წ. "უთრუთიანსაამიანის" ქართ. პროზაული ვერსია; გალექსა "ზააქიანი", რისთვისაც გამოიყენა "შაჰნამეს" ქართ. პროზაული თარგმანი. განსაკუთრებით აღსანიშნავია 1646 გადაწერილი "ვეფხისტყაოსანი", რ-იც 39 მინიატურითაა შემკული. მინიატიურებს ეტყობა ქართ. ხალხ. ხელოვნების გავლენა. ვეფხისტყაოსნის ილუსტრაციების გარდა, აქ მოთავსებულია რუსთაველისა და თვით მხატვრის პორტრეტები. თ. საკმაოდ დახელოვნებული მხატვარია, მისი კალიგრაფია გამოირჩევა ხაზგასმული დეკორაციულობით.

თხზ. იხ.: შაჰ-ნამეს ანუ მეფეთა წიგნის ქარ­თუ­ლი ვერსიები, იუსტ. აბულაძის გამოც., ტფ., 1916; იგივე, [ტ.] 3, დ. კობიძის გამოც., თბ., 1974.

ლიტ.: ა მ ი რ ა ნ ა ­შ ვ ი ­ლ ი  შ., ქართუ­ლი ხელოვნების ისტორია, თბ., 1971; ბ ა რ ა მ ი ძ ე  ა., ნარკვევები ქარ­თუ­ლი ლიტერატურის ისტორიიდან, [ტ.] 2, თბ., 1940; ბ ე რ ი ძ ე  ვ., ძველი ქართველი ოსტატები, თბ., 1967; კ ე კ ე ლ ი ძ ე  კ., ქარ­თუ­ლი ლიტერატურის ისტორია, [ტ.] 2, თბ., 1958; კ ო ბ ი ძ ე  დ., შაჰნამეს ქარ­თუ­ლი ვერსიების სპარსული წყა­როები, თბ., 1959; ყ უ ბ ა ნ ე ი ­შ ვ ი ­ლ ი  ს., ლიტერატურული და ხალხური ზააქიანი, «სა­ქართვ. მეცნ. აკადემიის მოამბე», 1953, ტ. 14, №6; შ ე რ ვ ა შ ი ­ძ ე  ლ., "ვეფხისტყაოსნის" 1646 წლის ხელნაწერის მინიატიურების ავტორობის შე­სა­ხებ, იქვე, 1955, ტ. 16, N6.

ვ. ბერიძე