კავკასიური ფარშავანგთვალა

კავკასიური ფარშავანგთვალა, (Saturnia cephalariae, Christoph, 1886), პეპელა ფარშავანგთვალათა (Saturniidae; Attacidae) ჯახიდან, სამხრ. კავკასიის მთის ტროპიკული წარმოშობის ენდემი. ფრენს ღამით; იშვიათი და ულამაზესი პეპელაა. სა­ქარ­თვე­ლო მისი გავრცელების ჩრდ. საზღვარია. სხეული მსხვილი და შებუსვილია. წინა ­ფრთის სიგრ­ძე 38–40 მმ, ფრთების ძირითადი ფონი – მონაცრისფრო მოყავისფრო. ფრთას გარეთა კიდეზე გასდევს დატალ­ღურკიდიანი ფართო კრემისფერი არშია. ოთხივე ფრთის შუა ნაწილში ცულის ფორმის მონაცრისფრო-მოცისფრო ლაქაა – თითოეული შავრგოლიანი დიდი „თვალით“. მკერდი და მუცელი ნაცრისფერია, მუცლის თი­თოეულ სეგმენტზე ნათელი რკა­ლებით.

სახეობის ტიპური ადგილსამ­ყოფელია სამხრ. კავკასიის მთიანი სისტემა: ზანგეზურისა და დარალგეზის ქედები. სა­ქარ­თვე­ლო­ში გვხვდე­ბა მესხეთ-ჯავახეთის ზეგანზე (სოფ. ხანდო, აწყური), მთის სტეპებისა და კლდის ქსეროფიტულ ლანდშაფტში ­ზ. დ. 1600–1800 მიდან 2500 მ-მდე. მატლი იკვებება რთულყვავილოვანთა ფოთლებით.

კ. ფ-ს მალიმიტირებელი ფაქტორებია: ტროპიკული წარმოშობა, იზოლირებული და მცი­რე­რიცხო­ვა­ნი პოპულაციები, ექსტრემალური ჰაბიტატი, ­საძოვრებზე გადაჭარბებული ძოვება ­შესაძლოა იქცეს სახეობის სრული განადგურების მიზეზად.

კ. ფ. გასულ საუკუნეებშიც იშვიათობას წარმოადგენდა. 1976-იდან შეტანილია სა­ქართვ. ტერიტორიაზე დასაცავ მწერთა სიაში.

ლიტ.: დ ი დ მ ა ნ ი ძ ე  ე., სა­ქარ­თველოს პეპლები. ენდემური, რელიქტური და იშვიათი სახეობები (ქარ­თულ და ინგლისურ ენებზე), თბ., 2005; Д и д м а н и д з е  Э. А., Чешуекрылые аридных ландшафтов Грузии (Lepidoptera, Heterocera), Тб., 1978; М и р з о я н  С. А., Б а т и а ш в и л и  И. Д. и др., Редкие насекомые, М., 1982; D i d m a n i d z e  E., Georgian Biodiversity Country Study Report, INCN, Tb., 1996.

ე. დიდმანიძე