კამბეჩოვანი

კამბეჩანი, კამბეჩიანი (სახელწოდება მომდინარეობს კამეჩ-კამბეჩისაგან), მხარე შუა საუკუნეების სა­ქარ­თვე­ლოში, კა­ხეთ­ში. მოიცავდა ტერიტორიას მდ. ალაზნის ქვემოწელსა და მდ. მტკვარს შორის. ცენტრი – ხორ­ნაბუჯი. ანტ. წყაროებში მოხსენიებულია სტრაბონთან (ძვ. წ. I – ახ. წ. I სს.) როგორც კამბისენე. ვარაუდობენ, რომ უძველეს ხანაში კ. კავკასიის ალბანურ (იხ. სტ. ალბანეთი) ტომთა კავშირის გაერთიანებაში შედიოდა. აქ ერთმანეთს ემიჯნებოდნენ იბერიელები (აღმ. ქარ­თვე­ლე­ბი), ალბანელები და სომხები. კ-ის გამო ხშირად ერთმანეთს ედავებოდნენ იბერიისა და ალბანეთის სახელმწიფოები. V ს. ბოლოდან, მას შემდეგ რაც აქ მეფე ვახტანგ გორგა­სალმა ხორნაბუჯის საეპისკოპოსო დააარსა, კ. მოექცა ქართული კულტურული და პოლიტ. გავლენის სფეროში. VI ს-ში, ქართლში მეფობის გაუქმების შემდეგ, კ. სპარსელთა მოხელეს ემორჩილებოდა. VII ს. შუა წლებიდან აქ არაბები ბატონობდნენ. VIII ს. II ნახ-იდან კ. ჰერეთის სამთავროს შემადგენელი ნაწილი იყო. XI ს. დასაწყისში, კა­ხე­თისა და ჰერეთის გაერთიანების შემდეგ, იგი კა­ხეთის სამეფოს საერისთავო გახდა. XII ს-ში, გაერთიანებული სა­ქართვე­ლოს სახელმწიფოში, კ. ერთერთი განაპირა საერისთავო იყო. XIII ს. დასაწყისში იგი რამდენიმეჯერ ააოხრეს ხვარაზმელებმა, შემდეგ – მონღოლებმა. XV ს. ბოლოდან ისტ. კ. ქიზიყად იწოდება.

ლიტ.: მ უ ს ხ ე ლ ი ­შ ვ ი ­ლ ი  დ., კახეთჰერეთის პოლიტიკური გეოგრაფიის საკითხები XII–XIII სს., «სა­ქარ­თველოს ისტორიული გეოგრაფიის კრებული», 1967, [ტ.] 3.

დ. მუსხელი­შვი­ლი