იარლიყი

იარლიყი (თურქ. – ბრძანება), ოქროს ურდოს ყაენების მიერ გაცემული შეღავათიანი სიგელები მათი ხელქვეითი საერო და სასულიერო ფეოდალებისადმი. ი. არის მნიშვნ. ისტ. წყარო, რ-იც შეიცავს XIII–XV სს. ცნობებს ურდოსა და მის ქვეშევრდომობაში მყოფი ტერიტორიების პოლიტ. წყობილების, მმართველობის, კერძო და სახელმწ. სამართლის და სხვ. შესახებ.

ქართულ ისტ. წყაროებში „წყალობის წიგნის" მნიშვნელობით იხმარებოდა იერლაყი.

ჟამთააღმწერლის სიტყვებით: „იერლაყი, რომელ არს ბრძა­ნება". ს.-ს. ორბელიანის მიხედვით, ი. არის „მეფეთაგან შეწყალების უსტარი". თეიმურაზ ბაგრატიონი ი-ს ფირმანთან აიგივებს. მონღოლთა ყაენი წყალობას ი-ით ადასტურებს. მაგ.: სარგის ჯაყელს ჰულაგუ ყაენმა დამსახურებისათვის „კარნუ ქალაქი და მიმდგომი მისი ქვეყანა უბოძა იერლაყითა". ეგვიპტეში წარმატებული ელჩობის შემდეგ (ქრისტეს საფლავის სალოცავი ქართველებს გადაეცათ) ელჩი პიპაი ქვენიფნეველი „მოვიდა წინაშე მეფისა (გიორგი V) და მოიღო იერლაყი შეწყალებისაჲ".

წყა­რო: ჟამთააღმწერელი, წგ.: ქართლის ცხოვრება, ს. ყაუხჩი­შვილის გამოც., ტ. 2, თბ., 1959; ძეგლი ერისთავთა, შ. მესხიას გამოც., «მასალები სა­ქარ­თვე­ლოს და კავკასიის ისტორიისათვის» (მსკი), 1954, ნაკვ. 30.