იშხნის საეპისკოპოსო

იშხნის საეპისკოპოსო, ეპარქია ფეოდალურ სა­ქარ­თვე­ლო­ში. ცენტრი – იშხანი (ახლანდ. თურქ. ტერიტ.). მდ. ოლთისის­წყლის (ახლანდ. ოლთუ-ჩაი) ­მარჯვ. სანაპიროზე.

დაარსდა IX ს. შუა წლებში, ბაგრატ I კურაპალატის ინიციატივით. პირველი ეპისკოპოსი იყო საბა იშხნელი, გრიგოლ ხანძთელის თანამოღვა­წე.

ი. ს-ს ეპარქიაში შედიოდა ძვ. ქართ. პროვინციები: თორთომი, პარხალი და სხვ. ვახუშტის ცნობით, „იშხანს იჯდა ეპისკოპოზი, მწყემ­სი ისპირისა, თორთომისა, ბაიბურდისა, ვიდრე ­ტრაპიზუნდის მთამდე და აწ ცალიერ არს".

იშხნელს საკმაოდ საპატიო როლი ჰქონდა სა­ქართვე­ლოს მეფეთა კურთხევისა და დარბაზობის დროს, ხოლო საეკლ. იერარქიაში კი რიგით მეათე იყო. იშხნის კათედ­რალურმა ტაძარმა და საეკლ. ცენტრმა მოქმედე­ბა XVII ს. II ნახ-ში ­შეწყვიტა. თურქთა ბატონობის პირველ ეტაპზე იშხნელ ეპისკოპოსებს თურქი სულთნები ამტკიცებდნენ.

წყარო: ვახუშტი, აღწერა სამეფოსა სა­ქარ­თვე­ლოსა, თ. ლომოურის და ნ. ბერძენი­შვი­ლის რედ., თბ., 1941.

ლიტ.: ა ბ რ ა მ ი ­შ ვ ი ­ლ ი  გ., ზაქარაია პ., ც ი ც ი ­შ ვ ი ­ლ ი  ი., ქართული ხუროთმოძღვრების ისტორია, თბ., 2000.

დ. მუსხელი­შვი­ლი