იოანე ოქროპირი

იოვანე ოქროპირი (Iōannē chrysostomos) (344–354, ანტიოქია, – 14.IX. 407, კომანის ახლოს, პონტო), ქრისტიანული ეკლესიის ბიზანტიელი მოღვაწე, „ეკლესიის მამათაგანი", მწე­რა­ლი, იყო ბრწყინვალე ორატორი (ამიტომ V ს-იდან შეარქვეს „ოქროპირი"). კონსტანტინოპოლის პატრიარქი 398-იდან. მიიღო საფუძვლიანი განათლება. მისი მასწავლებლები იყვნენ წარმართი ფილოსოფოსი ლიბანიოსი და თეოლოგი დიოდორუს ტარსუსელი. გამოდიოდა არიანელობის წინააღმდეგ, აქტიურად ერეოდა საერო და სას. ხელისუფალთა შორის ბრძო­ლაში, ბიზანტიის პოლიტ. ცხოვრებაში, რის გამოც ორჯერ (403 და 404) გადააყენეს პატრიარქობიდან და გადაასახლეს კუკუსოში („მცი­რე არმენია"), აქედან კი 407 – ბიჭვინთაში. ი. ო. გარდაიცვალა გზაში, კომანის (კამანი) ახლოს, სადაც დღესაც ინახება მისი სარკოფაგი.

ი. ო-ის მდიდარი ლიტ. მემკვიდრეობიდან ჩვენამდე მოაღწია ქადაგებებმა, რ-ებიც ცხადად წარმოგვიდგენს ფეოდალიზაციის გზაზე მდგარი ბიზანტიის საზ. ყოფას. ი. ო. დაურიდებლად ამხელ­და საზ. ცხოვრების მან­კიერმხა­რეებს, საერო და საეკლ. ხელისუფალთა უსამართლობას. როგორც ყველაზე დიდი „საეკლესიო მამა", იგი მეტად პოპულარული იყო ბიზანტ. მწერლობაში. ი. ო-ის შემოქმედებას კარგად იცნობს ძვ. ქართ. მწერ­ლობაც.

ლიტ.: ა ბ უ ლ ა ძ ე  ი., ქართული წიგნები იოანე ოქროპირის ცხოვრებისა და მისი გამოძახილი ძველ ქართულ მწერ­ლობაში, «ენიმკის მოამბე», 1944, ტ. 14.

რ. მიმინო­შვი­ლი