იოანე შავთელი

იოანე შავთელი XII–XIII სს. ქარ­თვე­ლი პოეტი, სასულიერო მოღვაწე. როგორც ზედწოდებიდან ჩანს, წარმოშობით სოფ. შავთიდან ყოფილა.

მას მიეწერება ძვ. ქართ. ლიტ-რის კლასიკური ეპოქის ძეგლი „აბდულმესიანი". „ქართლის ცხოვრების" ცნობით, ი. შ. იყო „ფილოსოფოსი და რიტორი, ლექსთა გამომთქმელი და მოღუაწებათა შინა განთქმული". იგი თა­მარ მეფის თანამედროვე და ნდობით აღჭურვილი პირი ყოფილა. მემატიანეთა ცნობით, თამარს ახლ­და ვარძიასა და ოძრ­ხეში ბასიანის ბრძო­ლის (1203) დროს, აქვე შეუთხზავს „გალობანი ვარძიისა ღვთისმშობლისანი". მასვე მიეწერება სას. ხასიათის სხვა თხზუ­ლებებიც. ი. შ. სას. პირი ჩანს, რაზეც მიუთითებს მის თხზუ­ლებებში გამოვლენილი ღრმა სა­ღვთის­მე­ტყვე­ლო განათლება. ზოგ წყა­როში მოხსენიებულია „ნეტარად", „წმინ­და­ნად". „აბდულმესიანში" იგი თავის თავს „მწირსა" და „მსხემს" უწოდებს.

სა­ქარ­თვე­ლოს მართლმადიდებელმა ეკლესიამ ღირსი ი. შ-ის ხსენების დღე წელიწადში ორჯერ დაადგინა: 1(14) აპრილს (ევლოგი სალოსელთან ერთად) და 9 (22) ივნისს.

თხზ.: [წიგნში] ძველი ქართული ლიტე­რა­ტუ­რის ქრესტომათია, შედგ. სოლ. ყუბანეი­შვი­ლის მიერ, [ტ.] 1, თბ., 1946; ქართველ წმინდანთა ცხოვრებანი, რედ. ა. მიქაბერიძე, თბ. – ათენი, 2003.

ს. ცაი­შვი­ლი