TOTOSLOT4D adalah situs slot online resmi yang terbaik no 1 tentunya pada tingkat rate kemenangan 98% cuma secara bermain disitus slot gacor hari ini

TOTOSLOT4D adalah situs slot gacor terpercaya yang menawarkan game slot gacor terbaik hari ini gampang menang sehingga mendatangkan maxwin.

Alasan gampang menang yaitu karena situs XLSLOT88 memberikan info permainan slot gacor hari ini di situs slot88

agen situs XLSLOT88 sudah dipercaya oleh ribuan pemain situs judi online slot gampang menang memberikan hadiah kemenangan besar

XLSLOT88 adalah situs judi slot online gacor terbaik nomor 1 di Indonesia yang mempunyai game slot gacor dan judi online gampang menang paling dipercaya no 1 di Indonesia dengan winrate tinggi

Sebagai situs slot online gacor terpercaya menang jackpot sensasional tentu saja XLSLOT88 memiliki lisensi resmi dari lembaga perjudian nasional yang merupakan hal yang sangat diutamakan untuk keamanan dan kenyamanan para pemainnya

XLSLOT88 sebagai situs slot online gacor gampang menang hari ini tentunya menyediakan ratusan pilihan game yang dapat dimainkan secara bebas dan memiliki kemungkinan menang jackpot besar di setiap game slot online gacor nya

XLSLOT88 sebagai situs slot gacor terbaru dan terpercaya gampang menang memberikan beberapa keuntungan yang bisa diperoleh setelah bergabung di situs XlSlot88

Situs judi online slot gacor 2025 hari ini seringkali memberikan penawaran bonus dan promosi yang sangat menggiurkan

Situs TOTOSLOT99 sebagai Situs Slot gacor Terpercaya yang layani Daftar Slot Online Gacor berdiri semenjak tahun 2020 yang punya beberapa ribu anggota setia aktif setiap harinya

Daftar Slot gacor paling aman disini dan dapatkan keuntungan berlimpah disini dengan melakukan pendaftaran di situs slot gacor TOTOSLOT99

TOTOSLOT99 adalah platform judi slot online resmi yang menawarkan pengalaman bermain seru, aman, dan menguntungkan dengan peluang jackpot maksimal

Selamat datang di situs TOTOSLOT99 slot gacor maxwin gampang menang jackpot maxwin terbesar hari ini yang menyediakan berbagai fasilitas lengkap untuk memenuhi keinginan para member

Situs Judi Slot Online Gacor TOTOSLOT99 Sering Kasih Menang Maxwin yang selalu memberikan hadiah bonus jackpot slot online terbaik terbesar

TOTOSLOT99 menyediakan berbagai permainan bocoran slot gacor malam ini yang mudah untuk menang seperti bola online sbobet88, live casino online

Banyak varian game judi online terbaik, terbaru dan terlengkap yang TOTOSLOT99 sedikan selaku agen slot terpercaya 2024

TOTOSLOT99 adalah Situs slot yang mudah menang yang sudah menjadi bandar situs khusus judi slot online di Asia dengan permainan Daftar Situs Judi Slot Gacor Gampang Menang Hari Ini

Banyak pilihan provider situs slot online gacor jackpot terbesar yang bisa anda mainkan bersama teman dan keluarga untuk mendapatkan bonus jackpot di situs TOTOSLOT99

PAYSLOT88 selaku situs judi slot gampang menang jackpot terbesar menyediakan daftar situs judi slot gacor terpercaya hari ini bagi semua bettor judi slot online

bermacam-macam game popular seperti: sbobet slot online, poker idn, 9Gaming Poker telah disediakan TOTOSLOT99 untuk memenuhi kepuasan para member.

Anda dapat memilih permainan sesuai skill dan kesukaan anda, sehingga dapat membuat anda mendapatkan banyak hadiah dan bonus TOTOSLOT99

TOTOSLOT99 terbaru slot gacor 4D dan togel 4D resmi dengan sistem gampang menang. Dapatkan peluang besar dengan modal kecil

TOTOSLOT4D sebagai Link Slot Gacor 2025 merupakan situs permainan judi online 24jam terpercaya yang menyediakan banyak jenis permainan judi seperti, taruhan bola, casino, poker online, tembak ikan, sabung ayam

XLSLOT88 Merupakan Situs Wahana Bermain Slot Zeus Gacor Mudah Jp x1000 Perkalian Merah

XLSLOT88 adalah Link Slot88 Gacor dan Situs Slot Gacor Server Thailand Terbaik tahun 2025

TOTOSLOT4D dikenal sebagai situs zeus slot yang paling gacor karena memiliki permainan slot gacor anti rungkad terbaru

XLSLOT88 adalah link slot online resmi terpercaya yang menawarkan berbagai pilihan permainan slot gacor mudah menang serta menghadirkan pengalaman bermain terbaik

XLSLOT88 adalah situs terpercaya slot gacor 2025 anti rungkad mudah menang maxwin menyediakan ratusan game terbaru slot gacor dengan rtp maxwin 98% dijamin cuan jutaan auto jadi sultan.

XLSLOT88 menghadirkan link daftar situs slot thailand dan slot gacor 777 gampang menang tahun 2025, nikmatin ratusan game-game terbaik yang seru dimainkan gampang menang jackpot jutaan rupiah.

TOTOSLOT4D merupakan Daftar situs slot online yang menjadi tempat bermain para pecinta judi slot gacor di Indonesia

Slot Gacor hadir dengan berbagai macam permainan slot maxwin terbaru 2025 dan bekerja sama dengan situs TOTOSLOT4D

TOTOSLOT99 merupakan Link Login Slot Scan Qris yang dapat dimainkan secara daring dan bisa dapat jackpot besar

berbagai macam permainan judi online tersedia di situs XLSLOT88 dengan deposit rendah bisa maxwin besar.

TOTOSLOT99 Merupakan Situs Slot Toto99 terpercaya dapat memberikan kemenangan disetiap harinya hanya dengan modal kecil

PAYSLOT88 adalah situs slot online terpercaya di indonesia, ditahun 2025 sudah terbukti dapat memberikan kemenangan besar disetiap permainannya

PAYSLOT88 merupakan situs slot gacor terbaru ditahun 2025 menghadirkan mengalaman bermainan yang sangat bagus di indonesia

TOTOSLOT99 adalah situs slot gacor resmi gampang menang dengan koleksi permainan dari provider ternama dan dukungan teknologi terbaru

XLSLOT88 adalah media resmi situs slot gacor hari ini gampang menang maxwin jackpot x1000, daftarkan akun pro provider slot gacor hanya di XLSLOT88 mainkan ratusan game terupdate yang seru dimainkan dengan grafik terbaik di indonesia.

XLSLOT88 merupakan platform terbaru situs resmi slot online gacor no.1 di indonesia, menghadirkan ratusan game slot online gacor yang seru untuk dimainkan dan pasti gampang menang maxwin sampai ratusan juta rupiah

Temukan permainan slot online gacor 2025 hanya di situs TOTOSLOT4D dengan minmal depsoit 20ribu saja bisa maxwin setiap hari

TOTOSLOT99 merupakan Link Login Slot Scan Qris yang dapat dimainkan secara daring dan bisa dapat jackpot besar

TOTOSLOT4D titik kumpul pertemuan situs slot scan qris dan slot gacor online 4d yang mempunya sistem serba gacor terbaru

TOTOSLOT4D adalah link bermain situs slot scan qris colaborasi dengan slot gacor 4D yang sudah di pastikan akan gampang maxwin di permainan slot onlinenya

TOTOSLOT4D kini hadir dengan slot online yang melakukan deposit scan qris bantuan sistem canggih bernama AI Qris yang membuat semakin legit memproses deposit anda tanpa ditunda tunda

TOTOSLOT4D sangat di kenal dengan paltform situs slot scan qris yang bekerjasama toto slot 4d untuk mempermudah bertransaksi maupun deposit dan penarikan

ახალგორის მუნიციპალიტეტი

ახალგორის მუნიციპალიტეტი

ახალგორის მუნიციპალიტეტი, ადმინისტრაციულ-ტერიტორიული ერთეული აღმოსავლეთ საქართველოში, (შიდა ქართლის რეგიონი), მდებარეობს შიდა ქართლში. აღმ-ით ესაზღვრება დუშეთის, დას-ით ‒ გორის, ჩრდ-ით ‒ ჯავისა და ყაზბეგის, სამხრ-ით ‒ კასპის მუნიციპალიტეტები. ფართ. 1011,2 კმ². ცენტრი – დაბა ახალგორი. ა. მ-ში არის 1 დაბა, 119 სოფელი, 9 თემი: ბოლის (ცენტრი ‒ ბაზუანი), გდუს, დორეთკარის, ზახორის (ცენტრი ‒ ქვემო ზახორი), კორინთის, ლარგვისის, სალბიერის, ქარჩოხის (ცენტრი – ბალაანი), წინაგრის.

ისტორიული ცნობა. ა. მ-ის ტერიტორიაზე ადამიანის ცხოვრების ნიშნები უწყვეტად ჩანს ძველი ქვის ხანიდან; ინტენს. ხასიათი მიიღო გვიანდ. ბრინჯაოსა და ანტ. ეპოქაში. აღმოჩენილია ადრინდ. ანტ. ხანის საძეგურისა (ახალგორის განძი) და ყანჩაეთის მდიდრული სამარხები.

ძვ. წ. III ს-იდან ა. მ-ის ტერიტ. შევიდა შიდა ქართლის საერისთავოს ანუ სასპასპეტოს შემადგენლობაში. ადრინდ. ფეოდ. ხანაში აქ შეიქმნა ორი ადმ.-ტერ. ერთეული ‒ ცხრაძმისხევი და ქსნისხევი. XIII ს. II ნახევარში ქართლის საერისთავოს გამოეყო ქსნის საერისთავო, რ-იც ახლანდ. ა. მ-ის ტერიტორიას მოიცავდა; XV ს-იდან იგი სათავადოდ ჩამოყალიბდა. 1777 მეფე ერეკლე II-მ გააუქმა ქსნის საერისთავო და ქსნის ხეობა გადასცა უფლისწულ გიორგის (შემდეგში ეს მიწები გიორგიმ თავის შვილებს იოანესა და ბაგრატს გაუნაწილა). ეკლესიური მმართველობის თვალსაზრისით ა. მ-ის ტერიტ. შედიოდა სამთავისისა და წილკნის საეპისკოპოსოებში. XIX ს-ში ა. მ-ის ტერიტ. ჯერ თბილისის გუბ. ანანურის მაზრაში, შემდეგ დუშეთის მაზრის შემადგენლობაში შევიდა. 1922–90 შედიოდა ყოფ. სამხრ. ოსეთის აო-ში; 1934–90 ეწოდებოდა ლენინგორის რ-ნი.

ბუნება. ა. მ-ის ძირითადი ოროგრ. ერთეულებია: ყელის მაღალმთიანი ვულკანური ზეგანი; ხარულის, ალევის, არხისა და ფაჩურის ქედები; მდ-ების ქსნისა და ლეხურის ხეობები. ტერიტ. უმეტესი ნაწილი ქსნის აუზშია, დანარჩენი – ლეხურის აუზში. ზედაპირის აბსოლ. სიმაღლე სხვადასხვაა (700-იდან 3627 მ-მდე). უკიდურესი ჩრდ. ნაწილი აგებულია ზედაიურული ფლიშით – მერგელოვანი ფიქლებითა და კირქვებით და მნიშვნელოვან ფართობზე დაფარულია მეოთხეული, უმთავრესად გვიანდ. პლეისტოცენური ლავებით. უფრო სამხრ-ით გავრცელებულია ცარცული სისტემის ნალექები, სადაც მორიგეობენ განედურ ვიწრო ზოლებად გაწოლილი ქვედაცარცული ფლიში და ზედაცარცული წყებები. სამხრ. ნაწილი აგებულია ნეოგენური და პალეოგენური ტერიგენული ნალექებით. ერთგან ზედაპიზე ამოდის ზედაიურული კირქვების ვიწრო ზოლი, რ-იც ლორწომის კლდეზე გადის და დაკავშირებულია სამხრ-კენ წამოცოცებულ ტექტონ. განფენთან. ყველა წყება, ყელის ზეგნის ლავების გამოკლებით, ინტენსიურადაა დანაოჭებული, ხოლო ზედაიურულ ფლიშში ჩამოყალიბებულია იზოკლინური ნაოჭები და ქერცლისებრი სტრუქტურები. მუნიციპ-ის სამხრ. ნაწილში განვითარებულია ტერასული ალუვიონი. ყელის ზეგანზე შეხამებულია ახალგაზრდა ვულკ. ფორმები – ლავური პლატოები, ცენტრ. ვულკანები და ტბიანი ქვაბულები. ზეგანზე ამართულია ყელის, ნაროვნის (3247 მ) მთები; ხარულის ქედზე – მთა წითელი ხატი (3026 მ). ტბიანი ქვაბულებიდან ზოგიერთი (ყელის ტბა, არჩვების ტბა, წითელი ხატის ტბები) გაჩენილია ვულკანიზმისა და პლეისტოცენური გამყინვარების ერთობლივი მოქმედებით. ზეგანზე ფართოდაა გავრცელებული პერიგლაციალური ფორმები. მუნიციპ-ის უმეტესი ნაწილი უკავია მაღალ- და საშუალმთიან ეროზიულ რელიეფს, რ-იც მაღალ ზონებში – ფაჩურის, ხარულის, ალევის ქედების ჩრდ. მონაკვეთებზე გართულებულია ძველმყინვარული ცირკებითა და კარებით. მუნიციპ-ის სამხრ. ნაწილში მდ-ების ქსნისა და ლეხურის ხეობები ფართოვდება და რელიეფი იძენს ბორცვიან ტერასულ ხასიათს.

ა. მ-ის ტერიტ. დაბალ ზონაში (800 – 900 მ-მდე) ზომიერად ნოტიო ჰავაა; იცის ზომიერად ცივი ზამთარი და ხანგრძლივი თბილი ზაფხული. საშ. წლ. ტემპ-რა 9,6ºC, იანვ. –1,6ºC, ივლ. 20,3ºC; აბსოლ. მინ. –28ºC, აბსოლ. მაქს. 38ºC, ნალექები 650 მმ. წელიწადში. კლიმ. ზონალურობის შესაბამისად, სიმაღლის მატებასთან ერთად, ტემპ-რა კლებულობს და ყელის ვულკ. ზეგანზე საშ. წლ. ტემპ-რა –5, –6ºC ფარგლებშია. ნალექიანობა მთებში მატულობს და ყელის ზეგანზე 1600 მმ აღწევს. მუნიციპ. მდიდარია ტბებით, მდ-ებით, მინერ. და მტკნარი წყაროებით. მთავარი მდ-ებია ქსანი და ლეხურა. ქსნის შენაკადებიდან აღსანიშნავია ჭურთა, ცხრაძმულა, ცხავათურა და ალეურა. წყალდიდობა გაზაფხულზეა, წყალმცირობა – ზაფხულსა და ზამთარში. ტბების უმრავლესობა (ყელის, არჩვების, არხის ტბები) განლაგებულია ყელის ვულკ. ზეგანზე. ორი ტბა არის ხარულის ქედზე (წითელი ხატის ტბები). მინერ. წყაროებით უხვია ჟამურის ხეობა (ქსნის ხეობის ზემო ნაწილი).

რელიეფის ხასიათის შესატყვისად ნიადაგი სიმაღლებრივ ზონებს ქმნის. ტყის ზონის ქვემო ნაწილში გავრცელებულია ყავისფერი, შუა ნაწილში – მცირე და საშ. სისქის ყომრალი, ზემო ნაწილში – ღია და გაეწრებული ტყის ყომრალი ნიადაგი. ტყის ზონის ზემოთ დიდი ფართობი უჭირავს მთის მდელოს კორდიან და კორდიან-ტორფიან ნიადაგს. მდ. ქსნის გასწვრივ მცირედ არის ალუვიური კარბონატული ნიადაგი.

მუნიციპ-ში უმეტესად მთის ტყეები და მთის მდელოებია, მთისწინეთში გავრცელებულია ჯაგრცხილა და ჯაგრცხილნარ-მუხნარი, ზოგან ჯაგეკლიანებიც. მთის ტყის ქვედა ზონაში მუხისა და რცხილის ტყეებია, უფრო ზემოთ გაბატონებულია წიფლნარი, რ-საც ურევია რცხილა, ნეკერჩხალი, მაღალმთის მუხა, არყი. ქვეტყეს ქმნის ფოთოლმცვივანი ჯიშები. ტყის ზონის ზემოთ (1900 – 2000 მ ზემოთ) სუბალპ. და ალპ. მდელოებია, რ-ებსაც იყენებენ სათიბ-საძოვრებად.

მუნიციპ-ში გავრცელებულია კავკასიონის ტყისა და მთა-მდელოს ტიპობრივი ცხოველები: შველი, ირემი, დათვი, მგელი, არჩვი, ჯიხვი, კურდღელი, მელა, ციყვი და სხვ. მაღალ მთებში ბინადრობს კავკასიური შურთხი, კავკასიური როჭო; მრავლადაა ყვავი, ქორი, ჩხიკვი, შაშვი, კოდალა და სხვ.; მდინარეებში – კალმახი, წვერა, ქაშაპი და სხვ.

ძირითადი ლანდშაფტები: 1. ბორცვიან-სერებიანი მთისწინეთი მუხნარ-ჯაგრცხილნარით და ჯაგეკლიანი ბუჩქნარით, ტყის ყავისფერი ნიადაგით; 2. დაბალი მთები მუხნარ-რცხილნარით და ტყის ყომრალი ნიადაგით; 3. საშ. მთები წიფლნარითა და ტყის ყომრალი ნიადაგით; 4. ტყიან-მდელოიანი სუბალპები მთის მდელოს ნიადაგით; 5. ალპ. მდელოები მთის მდელოს კორდიანი და კორდიან-ტორფიანი ნიადაგით; 6. ვულკ.-ტბიური ალპ. მდელოები. მცირე ფართობი უჭირავს ჭალის (ტუგაის) ლანდშაფტს მდ. ქსნის გასწვრივ.

მოსახლეობის უმეტესობა ქართველები არიან, რ-ებიც აქ უძველესი დროიდან სახლობენ. XVIII ს. დასაწყისში ჟამურისა და ჭურთის ხეობებში გაჩნდა ოსი მოსახლეობა. 1772 ოსები უკვე ალევის ხეობის სათავეებში (საფერშეთი) ცხოვრობდნენ, არიან აგრეთვე სომხები და სხვ. განსახლების ძირითადი ზონა ზ. დ. 600 – 1500 მ. ფარგლებშია.

მეურნეობა. 2008-მდე სოფ. მეურნ. ძირითადი დარგი იყო მეცხოველეობა (მეცხვარეობა, მესაქონლეობა, მეფუტკრეობა). მაღალმთიანი რელიეფის გამო მიწათმოქმედება სუსტად იყო განვითარებული. მოჰყავთ მარცვლეული და ბოსტნეული კულტურები.

მრეწველობა სუსტად იყო განვითარებული. მუშაობს ხე-ტყის, ყველ-კარაქის, ხილის წვენების და ლიმონათის ქ-ნები, კერამ. საამქრო, სარემონტო სახელოსნო. ახალგორიდან იგზავნება ხის მასალა მცხეთის ხის დასამუშ. კომბინატში. მუნიციპ-ში რკინიგზა არ არის. უახლოესი რკინიგზის სადგურია კასპი. კულტურა და ჯანმრთელობის დაცვა. 1990 მუნიციპ-ში იყო 2 სკოლამდელი დაწესებულება, ყველა სახის 40 ზოგადსაგანმან. სკოლა, არასრული საშ. სკოლა-ინტერნატი, სამუსიკო სკოლა, 37 ბ-კა, კულტსახლი, კინოთეატრი, 32 საკლუბო დაწესებულება. გამოდიოდა გაზეთი „ახალგორი“. მუნიციპ. რადიოფიცირებულია, იღებენ ტელეგადაცემებს.

მოსახლ. ჯანმრთელობის დაცვას ემსახურებოდა 3 საავადმყოფო, ამბულატორიები, სანეპიდსადგური. ისტორიულ-ხუროთმოძღვრული ძეგლები. ა. მ-ის ტერიტორიაზე მატერ. კულტურის მრავალი ძეგლია, მ. შ. აღსანიშნავია: წირქოლის ციხე (შუა საუკ.) და ეკლესია (VIII ს.), ალევის სამება (VIII–IX სს.), არმაზის (864), მოსაბრუნის ღვთისმშობლის (IX–X სს.), ცხავატის (განვითარებული შუა საუკ.) ეკლესიები, ლომისის უძველესი სალოცავი – წმ. გიორგის ეკლესია (IX – X სს.), ყანჩაეთის კაბენის (VIII ს., გადაკეთებულია XIII ს-ში), ხოფის (IX ს. I ნახევარი), ლარგვისის სამონასტრო ანსამბლები; ახალგორის ხუროთმოძღვრული ანსამბლი, ქსნის ერისთავთა რეზიდენცია (XVII – XIX სს.), ქვენიფნევის ისტ. ციხესიმაგრის ნანგრევები (შუა საუკ.), ქოლოთის, ბერციხის, ქარჩოხის, უკანუბნის, წინკიბის, გრუს ციხეები, ბაგინის კოშკი (XVI – XVII სს.).

ა. მ. ამჟამად ოკუპირებულ ტერიტორიაზეა.

ლიტ.: გვასალია ჯ., აღმოსავლეთ საქართველოს ისტორიული გეოგრაფიის ნარკვევები, თბ., 1983; ზაქარაია პ., ლენინგორის რაიონი. [ისტორიული ცნობარი], თბ., 1981.

გ. ზარდალიშვილი

ლ. მარუაშვილი