ივანოვი იაკობ ალექსანდრეს ძე

ივანოვი იაკობ ალექსანდრეს ძე (1807 – დაახლ. 70-იანი წლები), არქიტექტორი. 1817–24 სწავლობდა კრემლის მშენებელთა ექსპედიციის საარქიტექტურო სკოლა­ში (მოსკოვი). 1824 დაი­ნიშნა არქიტექტორის თანაშემწედ.

1841–46 ი. თბილისში ­მუ­შა­ობ­და. 1841–44 იყო თბილ. საქალაქო არქიტექტორი და ასრულებდა ყველა მნიშვნელოვან არქიტ. სამუშაოს (ძირითადად საცხოვრ. სახლების პროექტები). ფასადთა დამუშავების დროს იგი იყენებდა გვიანი რუს. კლასიციზმის ელე­მენ­ტებს, რ-საც ხელისუფლების მიერ „აპრობირებული" ფასადების სავალდებულო ალბო­მები ნერგავდა. ამავე დროს ითვა­ლის­წი­ნებ­და თბილისურ სპეციფიკას და თავისი წვლი­ლი შეიტანა XIX ს. საცხოვრ. სახლის არქიტ. განვითარებაში. იგი იყენებდა თბილისური საცხოვრებლის ისეთ ელემენტს, როგორიცაა ხის დიდი აივნები ეზოს მხრიდან. 1842-იდან ხის დაკიდული აივნები ჩნდება ფასადებზედაც. 1846 ი-მა ხის აივნის სვეტების დასაკავშირებლად კოჭების ნაცვლად პირველად გამოიყენა სვეტებზე დაბჯენილი თაღები. ამის შედეგად ქალაქის არქიტექტურაში დამკვიდრდა ახ. ფორმა, რ-იც შემდგომ ფართოდ გავრცელდა.

ი. არის ზუბალა­შვილის ქარვასლის პროექ­ტის (1844) ავტორი (აშენდა მეტეხის ხიდის ყურეში, დაანგრიეს 1940). მანვე შეადგინა თბილ. თეატრის ორი პროექტი (1844 და 1845 წლებში), რ-ებიც არ განხორციელდა.

თბილისიდან წასვლის შემდეგ იგი მუ­შა­ობ­და რუს. სხვადა­სხვა ქალაქში არქიტექტორად, კერძოდ, 1849–56 მისი პროექტით ქ. ტულაში აშენდა ოფიცერთა სახლი.

ლიტ.: ბ ე რ ი ძ ე  ვ., თბილისის ხუროთმოძღვრება. 1801–1917 წლები, ტ. 1–2, თბ., 1960–63; სა­ქარ­თვე­ლოს ცენტრა­ლუ­რი ისტორიული არქივი, ფ. 4, აღწ. 7, საქმე N1533.

თ. გერსამია